arte musulmana

Arte islamiarrak beste tradizio artistiko batzuetako elementuak hartu zituen,bereestilo berezia lortu arte.
Arkitekturari dagokionez,kupula bizantziarra eta arte bizigodoari dagokion ferra-arkua hartu zituen eta,euren tradizioan ohikoa zen bezala, ez zituzten irudiak erabili.(goizalde,altea eta yonay)

gizarte islamiarra

Islamak pertsonen egoera naturala askatasuna dela dion arren, mundu islamiarrean esklabotzat ere ezagutu zuten. Gizonak etxeko gauzak egiteko erabiltzen zituzten,edo armadan edo harenetako eunuko gisa.

-Ez ziren objetuak, eta jabeek ezin zituzten hil.
-Askatasun erlijiosoa zuten eta ezkontzako eskubidea (baita pertsona askeekin ere).
-Ondasunak izan zitzaketen eta baita esklaboak ere.

Bi suxuen artean alde juridiko nabarmenak daude:gizon bakoitzak lau emazte izan litzatekela(poligamia),baina emakumeak senar bat baino gehiago badu adulterioa egingo du eta zigor gogorra eukiko du.Epaiketa batean gizonaren testigatzak emakumearenak baino bi aldiz gehiago balio du. Seme-alabak gizonaren esku geldituko dira eta herentzietan emakumeakbaino bi aldiz gehiago jasoko du gizonak.

Herrialde musulman gehienetan desagertu egin dira gorputzarekin lotutako zigorra. Esate baterako,Tunisian,lapurrari eskua mozten zioten edo adulteriogileari harrikatuz heriotza-zigorra ezartzen zioten.(yonay,goizalde eta altea)

ihauterietarako lantxoa

Zuen blogak irakurrita hemen duzue galdera batzuk test modukoak,
http://cid-23903d5c6189f497.skydrive.live.com/self.aspx/P%c3%bablico/galderak.doc
zabaldu artxiboa, gorde zuen ordenagailuan, astean zehar betetzen joan (azpimarratuz erantzun egokiak) eta gero bidali andoni.goiriena@gmail.com eta zuzenduta jasoko duzue zuen korreoan edo blogean.

erdi aroko jaiak

(yonay,altea,goizalde)

ekonomia eta gizartea!!!

Garai hartako testuei esker badakigu Bizantzioko gizartean alde handiak zeudela:Botere gutxi zuten jende asko zeuden eta dorretxe gutxi batzuk zeuden.

imperioko biztanleriaren %90 nekazaritzan eta abeltzaintzan aritzen zen eta produktu naguziak zerealak,olioa, oliba eta ardoa ziren.Lur gehiena estatuaren,monasterioen eta pribilegiatu gutxi batzuen esku zegoen.Lurrak galtzen zituzten ,Jopu bihurtuz.(yonay,goizalde eta altea)

arte gotikoa

erdi eroan bi arte konkretu erabiltzen zituzen: arte gotikoa eta arte romanikoa. arte gotikoa idazkera oso lusanga zeukaten.(yonay,altea,goizalde)

islam-a

Arabierazko hitza da Islam, musulmanen erlijioa. Ala Jainkoarekiko obedientzia esan nahi du islam hitzak; eta musulman esaten zaio Jainkoaren nahiari atxikitzen zaiona. Arabiako (gaurko Saudi Arabiako) Meka eta Medinaren artean bizi izan zen Mahoma, K.o. VII. mendean. Musulmanentzat aro berria hasten da Mahomak Mekatik Medinara alde egin zueneko urtean (622), "hejirako" deitua. Bizitza eta erlijio berriaren sorrera abiapuntua izan zen eta azkar zabaldu zen islama Afrikako iparraldera. Inperio arabiar-musulmana zabaltzearekin batera Espainiara, batetik, eta Ekialde Hurbilera, bestetik zabaldu zen Islama."Bakarra da Ala Jainkoa eta Mahoma da haren profeta" aitorpenak sintetizatzen du musulmanaren fedea. Profetari egindako azken errebelazioa Koran liburu sakratuan dago jasota. Liburu horrek sineste eta erlijio-bizitza islamdarraren funtsezko iturria izateaz gain lege-balioa du. Hortik Koranak duen eragina islamismoaren gain eraikitako gizarte politiko-erlijiozkoan. Islamismoaren interpretatzaile ofizialek (ulemak) Hadith (tradizioak) bigarren iturri juridiko-teologiko nagusia dute; bertan aurkitzen baitira Mahomaren bizitzako esanak eta jardunbidea.Bost betekizun nagusi ditu musulmanak: 1. Fede-aitorpena egitea; 2. Eguneroko otoitza (bost aldiz); 3. Pobreen aldeko zerga edo limosna; 4. Urteroko hilabete osoko baraualdia (ramadama); 5. Mekako hiri sakratura erromesaldia (bizitzan behin bederen, ahal izanez gero). Horiez gain, Koranak politika-, lege-, elikadura- edota garbitasun-mailan ere badu eraginik. Erlijiozko elkartea, (umma), osatzen dute munduko musulman guztiek. Kalifa da "ummaren" buru erlijio-politikoa. Islamean, ez dago apaizik; bai ordea, elkartearen otoitza gidariak.

(yonay, altea, goizalde)

enkarterrietako museoan!!

Gai honen hasieran Enkarterrietako museora joan ginen zerbait gehiago ikasteko.Han ekintza batzuk egin genituen adbz:(idazkera gotikoa etab.)

Bere eleizen egiturak nolakoak ziren eta zein pasu jarrraitzen zituzten eraikitzeko.

(goizalde,yonay eta altea)

feudalismoa

erdi aro terminoarekingertatzen den bezala, feudalismoa oso ospe ona izan ez duen beste kontzeptu historiko bat zen. termino hori XVIII. mendekofrantzian hasi ziren erabiltzen, Erdi aroko gizarteko desorekak adierazteko. hizkera arruntean ere, beste pertsona batzuekin gehiegikeriak egiten dituen pertsona bati buruz "jauntxo feudala dirudi" esaten dugu.(yonay, goizalde, altea)

hiriko bizimoduaren berrindartzea

Nekazaritzako produzioa hasi zen eta,hala gosetean gutxitu ziren eta elikadura hobetu zen. Elikadura hobeari esker gaixotasunei eta epidemiei errezago egiten zieten aurre., eta hoxegatik hilkotasuna asko murriztu zen. XII-XIV mendeen artean biztanleria Europan bikoizztu zen, eta 40.000.000 biztale izanetik 80.000.000 biztanle izatera pasatu ziren.Biztanle gehienek nekazaritza inguruetan geratu ziren bitzen, jende hiri-inguruetara alde egiten hasi zen. Hirietako biztanle gehienak nekazaritzan haritu zirela eta horretatik bizi izan zirela esan dezakegu.Hiribildu eta hiri asko eleizen, gazteluen edo abatetxeen inguruan burgu txikian gaaratu zirelako sortu ziren. Bertaraino iristen zirenei ostatu emateko eta elikatzeko estatuak eta tabernak ere eraiki zituzten... astkotan harresi bat altxatzen zen burguan bizi zen jedea babesteko.
Goiz Erdi Aroan hiribildu horietako biztanlerik gehienak feudoen barnean zeuden eta jaun batek edo gotzin batek agintzen zuen bertan. B aina denbora aurrera joan ahala, burgueteko biztanleek jaunek askatasun eta eskubide batzuk onartzea lortu zuten.Kasu batzueta hiriildual erregeek edo jaunek sortu zituzten, populatu gabeko lurraldeak kolonisatzeko edo konkistatu berri zituzten lurraldeak populatzeko. Landetan bizi ziren nekazariak oso baldintza txarretan bizi ziren.
Berrinkuntza teknologikoei esker, artisauen jarduerek garapen handia izan zuten. Aldi berean, bideen segurtasuna handiagoa zen, komukibaiadeak gero eta hobeak ziren,banka geratu zen eta ordaintzeko bide berriak hedatu ziren.Horrek guztiek merkataritzarako garapen handiak erakrri zuituen, eta feria sortu ziren.
(Altea, Yonay eta Goizalde)

bizantziar imperioa

Mendebaldeko Erromatar Imperioa V.mendearen bigarren zatia desagertu zen eta hainbat erresuma "barbarotan" zatitu zen;Ekialdeko Erromatar Imperioa edo Bizantzia Imperioak, aldiz, 1453.Urtean Konstantinopla turkiarren esku erori zen arte iraupea lortu zuen.(goizalde, altea, yonay)

gurutzadak

Gurutzadak XI. eta XIII. mendeen artean aita santua deitutako kanpaina militar batzuk izan ziren, musulmanei lur santuak kentzea helburu zutenak.(yonay,goizalde eta altea)

Bereungo banaketa

XI. mendearen hasieratik Bizatziar Inperioak gainbehera geldoa baina jarraitua izan zuen, batez ere Turkiarren presioaren ondorioz.


Europako mendebaldean, 814.urtean Karlomagno hil eta gero, inperioaren kontrola bere seme Luis Errukiorraren esku geratu zen. Agintean izan zen bitartean jasotako oinordetza osorik mantendu zuen.Hura hil eta hiru urte geroago, bere hiru semeek tornua eskuratu nahi zuten eta, horregaitik, Verdungo Ituna (843) sinatu zuten; itun horrek inperioa hiru zatitan banatu zuten.

(altea, goizalde, yonay)

inperioak

Bizantziar inperioa XV.mendearen erdialdera arte iraun zuen.Eta Turkiaren menpe gelditu zen,ala ere beste erresuma kristau batzuk ere berarekin gelditu nahi zuten,baina ezin zuten ezer egin.Beste aldetik VII. mendean,M ahomak erlijio berri bat egin zuen eta ango hurbil zeudenak berarekin gelditu zireneta azkenean Europar mendebaldean Erromatar Imperioa desagertu zen,baina ez zen ezer gertatu zeren ara "barbaroak"irritsi ziren. (goizalde,altea eta yonay)

batasun mediterranearren zatiketa

III.mendean Erromatar imperioaren gainbehera hasi zela oroituko gara. 395.urtean,Teodosio I.a Handia hil zenean,eta bere imperioa bere bi semeei utzi zien kargua

(altea,goizalde,yonay)